Seinen bouw

Het zelf maken van seinen kan ook een leuke aangelegenheid zijn.
Er zijn zelfbouw seinen te koop die alle onderdelen bevatten om een kompleet sein te kunnen maken.
Je kunt hiermee aanzienlijk op kosten besparen.
Het is natuurlijk nog leuker om deze met eenvoudige en goedkope middelen zelf te maken.
De kunst is alleen, "hoe doe je dat".
Het materiaal dat ik heb gebruikt is relatief eenvoudig te koop via de detailhandel of internet.
Er zijn verschillende manieren om een mooi eindresultaten te halen, ik beschrijf hier hoe ik het gedaan heb.







Het Duitse dwergsein.
Het sein voor de draaischijf.


Het Duitse dwergsein.

Ik heb getwijfeld over het soort seinen dat ik wilde toepassen op het museum traject.
Zo was er bijvoorbeeld de keuze om arm of licht seinen te gebruiken.
Beide zijn verantwoord om te gebruiken gezien de periode en exploitatie van de museumlijn.
Omdat het traject echter is voorzien van bovenleiding heb ik gekozen om lichtseinen te plaatsen.
Als je bedenkt dat het een oude spoorlijn is, die in de jaren 70 gemoderniseerd is, dan is deze keuze ook te verantwoorden.
Het traject vanaf de hoofdlijn naar het eindstation van de museumlijn is in slechtst 2 blokken verdeeld, dus het aantal seinen is dan ook beperkt.
De lijn loopt echter voor het grootste deel door tunnels en is slechts voor een klein deel zichtbaar.
Met uitzondering van het eindstation zelf, zijn er geen stopplaatsen in het zicht aanwezig.
Om toch de zaak wat “levendiger” te maken zijn er voorseinen voor tunnelportalen geplaatst.
Deze geven de status van het (niet geplaatste) hoofdsein aan.

Om de zaak compleet te maken moesten op het eindstation in ieder geval uitrij seinen o.i.d. worden geplaatst.
Ik wilde daar alleen niet van die grote seinen plaatsen.
Gezien ik gebruik maak van het Duitse seinwezen, moeten de seinen natuurlijk wel conform Duits voorbeeld zijn.
Ook het Duitse seinwezen kent lage seinen (ook wel dwergseinen genoemd) en heten officieel “Sperrsignal” en dienen als beveiligingssignaal.
Deze seinen worden gebruikt om aan te geven of het is toegestaan of het voor liggende traject mag worden bereden.
Het eenvoudigste is om deze seinen gewoon te kopen, maar het is natuurlijk veel leuker om deze zelf te maken.
Deze seinen zijn ook in zelfbouwvorm te koop, maar vond het wel een uitdaging om deze helemaal zelf te maken.
Voordat ik hier aan begon, ben ik me als eerste maar eens gaan verdiepen in de vorm en afmetingen van deze seinen en de eventueel seinbeelden die daar bij voorkomen.
Het bleek al snel dat deze seinen in verschillende uitvoeringen zijn toegepast.
Gezien de andere seinen die geplaatst zijn (of nog moeten worden geplaatst), vallen de gebruikte licht seinen in de periode van 1928 tot 1993.
(Vanaf 1928 tot einde van de tweede wereldoorlog kwamen deze in een beperkte mate voor. In 1935 zijn de lichtseinbeelden officieel opgenomen in het Signalbuch van de DB.)
Bij de Sperrsignalen die door Siemens zijn gebouwd, is vorm van het seinbord wat gewijzigd en kreeg ook aan de onderzijde schuine hoeken.
Na 1993 zijn door de overschakeling van het H/V systeem (Haupt-/Vorsignal-System ) naar het K/S systeem (Kombinationssignal-system) andere seinen toegepast.
De sperlichtseinen die passen bij de door mij gebruikte seinen, komen voor in een hoog of laag geplaatste vorm.
Op de foto's hienaast zie je de twee verschillende uitvoeringen.
Ook wordt dit sein (in de hoge bouwvorm) bij de DR wel toegepast op draaischijven en rolbruggen.
Voor de zelfbouw heb ik gekozen voor het lage sein met alleen schuine zijde aan de bovenkant.
Het sein kan in de praktijk 2 x rood of 2 x wit licht tonen.
Soms kan het spersein ook het zogenaamde “Kennlicht” tonen.
In dat geval brandt alleen het witte licht dat tussen de twee rode lichten is geplaatst.
Dit kan voorkomen indien de remweg korter is tussen twee opvolgende hoofdseinen.
Er bestaat dan het gevaar dat de trein niet tijdig tot stilstand kan komen.
Indien de rijweg dan via 3 opeenvolgende seinen wordt geregeld, zal het tweede sein het zogenaamde “ Kennlicht” tonen.
De twee rode lichten zijn links en rechts boven geplaatst, de witte lichten zijn schuin geplaatst waarvan er één tussen de twee rode lichten is geplaatst en één onder het linker rode licht.

Afmetingen en aansturing.
Na heel wat speurwerk heb ik geen 1:1 afmetingen van het seinbord van het "sperrsignal" kunnen achterhalen.
Het seinbord, steun en voet waarop het sein wordt geplaatst heb ik moeten inschatten aan de hand van verschillende foto’s.
Hieruit is de bouwtekening ontstaan die hier onder staat afgebeeld.
Het tonen van het “Kennlicht” komt op mijn baan niet voor en maakt het aansluiten van het sein eenvoudig.
Wil je dit sein conform de werkelijkheid aansturen, dus ook met het tonen van het “Kennlicht” , dan moeten de witte lichten onafhankelijk van elkaar aangestuurd kunnen worden.
Voor het licht zijn er LED’s toegepast in SMD vorm en hebben de bouwvorm 0603.
Deze hebben een afmeting van 1,6 x 0,8 mm en zijn voor H0 klein genoeg.
De hoogte van de LED is slechts 0,55 mm en laat een compacte bouwvorm toe.

De bouw.

Zoals als gezegd zijn er LED’s toegepast voor het rode en witte licht in het sein.
Voor de rode types zijn er heldere rode LED’s en voor de witte types zijn warm witte LED’s gebruikt.
De LED’s worden geplaatst op een klein printplaatje die gelijktijdig als achterzijde van de seinkast wordt gebruikt.
Omdat er maar een paar van deze seinen worden gebouwd is er geen speciale print voor ontworpen, maar is er gebruik gemaakt van een print die voorzien is van een koper laag.

Hier worden delen handmatig weg gefreesd met een klein freesje zodat het getekende sporenpatroon ontstaat.
De layout van het printsporenplan zoals ik die heb toegepast staat hiernaast afgebeeld.
Tevens zie je ook het elektrische schema van dit sein.
Omdat de rode LED’s altijd gelijktijdig branden zijn deze in serie geschakeld.
De witte LED’s moeten onafhankelijk van elkaar kunnen worden aangestuurd en worden dus ook apart aangesloten.
Daar waar de plus wordt aangesloten zijn de LED’s met elkaar verbonden.
De voorschakelweerstanden en beveiligingsdiode zijn niet op deze print aangebracht maar worden bij de aansluitdraden aangebracht.
Dit is voornamelijk gedaan omdat de ruimte in het sein beperkt is en omdat dan achteraf de weerstandswaarde eenvoudig is aan te passen.

Na het vrezen van het sporen patroon op de printplaat en het plaatsen van de LED”s wordt eerst getest of de zaak goed functioneert.
Hiervoor worden op de aansluitpunten dunne spoeldraden gesoldeerd (afkomstig van een oude wisselspoel bijvoorbeeld).
Deze zijn volledig geïsoleerd en moet derhalve aan beide uiteinde een beetje blank gemaakt worden.
De LED's worden eerst getest op de juiste werking, dit natuurlijk met een voorschakelweerstand er tussen (test weerstand van 2k2 voldoet hier prima).
Als dit in orde is, kan de voorzijde van het sein worden gemaakt.
Hiervoor heb ik 1,5 mm dik styreen gebruikt.
De gaten voor de “lampen” zijn 1,8 mm en aan de achterzijde bewust wat groter gemaakt (2mm), zodat de LED’s volledig in het gat kunnen vallen.
Indien de zaak mooi past kan begonnen worden met het maken van de voet.
Ook de voet is gemaakt van printplaat waar in het midden een gaatje van 2 mm wordt geboord.
De paal waarop het sein komt te staan, is gemaakt van en vierkant stukje holle messing pijp van 2,5 x 2,5 mm.
Deze heeft een lengte van ca 10mm.
Aan de bovenzijde wordt de helft van de dikte over een lengte van ongeveer 3mm weggevijld.
Nu kan dit smalle deel van de paal worden gesoldeerd op de printplaat die de LED’s bevat.
De opening aan de bovenzijde is voldoende om later de aansluitdraden doorheen te leiden.
Vervolgens worden de draden door het gat van voet gestoken en wordt de paal met printplaat op de voet gesoldeerd.
Om het seinbord van styreen passend te maken moet in het midden aan de onderzijde een klein stukje van 2,5 mm breed en 3 mm diep worden weggesneden.
Als het goed is past het seinbord nu voor de printplaat en valt de paal in de uitgesneden uitsparing.
De volgende stap is het nodige schilderwerk.
Zo wordt de voetplaat, paal en printplaat met LED’s zwart geschilderd. Ook de zijkant van de LED’s schilderen we zwart om doorschijnen in het styreen en naar de zijkant te voorkomen.
Vervolgens wordt het seinbord van styreen geschilderd waarbij ook de binnen zijde van de gaten worden meegenomen.
Indien de verf droog is, kan het seinbord op de printplaat met LED’s worden gelijmd met wat plastic lijm.
Niet alle plastic lijmen zijn hiervoor geschikt, dus probeer dit eerst even uit op een proef stukje.

Om de zaak helemaal af te maken wordt er op een sticker een dunnen rode balk van ca 2 mm breedte getekend.
Knip nu met een schaar (of snij met een scherp mesje) een stukje van de sticker met afmeting van 2 bij 6 mm waarbij de rode streep horizontaal in het midden staat.
Plak vervolgens de sticker rechts op het sein.
In veel gevallen hebben deze seinen ook een nummer.
Ik heb een sticker met een nummer gebruikt die bij de daglichtseinen van Viessmann worden geleverd, maar je kunt deze natuurlijk ook zelf maken.
Deze plak je gewoon op de paal, net onder het seinbord.

Rest alleen nog het aanbrengen van de weerstanden, diode en aansluitdraden.
Omdat de rode LED’s een hoge lichtopbrengst hebben is hier een weerstand van 3K3 gebruikt.
Voor de witte LED’s is een weerstand van 4K7 gebruikt.
De diode is een 1N4148 type, maar andere types zijn ook te gebruiken.
Nadat deze waren aangebracht tussen de aansluitdraden en de dunnen spoeldraden naar het sein, is hier ter bescherming en ter voorkoming van kortsluiting een stukje krimpkous overheen geplaatst .
Deze moet lang genoeg zijn om de elektrische verbindingen af te schermen.

Het resultaat.

Hieronder een aantal foto's over het eindresultaat:



















Het resultaat van de nodige uurtjes knutsel werk.
Zoals in het verslag hier staat lijkt het eenvoudig, maar voordat het van deze fraaie exemplaren waren, zijn er ook de nodige exemplaren de prullenbak in verdwenen omdat de gekozen methode niet tot het juiste resultaat heeft geleid.



Naar begin van deze pagina.


Het sein voor de draaischijf.

Het sein dat is gebruikt voor op de draaischijf is ook een beveiligingssignaal en wordt gebruikt als oprijsein.
In feite is dit gelijk aan een Duits dwergsein (sperrsignal), echter op een hogere mast geplaatst. (zie foto hierboven)
Het mastbord wat je normaal bij een sein aantreft is hier weggelaten.

Betekenis mastborden

Lichtsignalen, waarbij je moet stoppen als het signaalbeeld is verdwenen, worden aangeduid met mastborden.
Deze mastborden kunnen reflecterend zijn en de afmetingen en verhoudingen van de borden kunnen aanzienlijk verschillen.
Mastborden zijn wit-rood-wit als bij een verstoring van het signaal op schriftelijk bevel het signaal door de dienstleider is gegeven of de rangeerafdeling telefonisch het signaal heeft doorgeven.
Mastborden zijn wit-geel-wit-geel-wit als de trein mag door rijden, indien het sein verstoord is of rood oplicht en communicatie met de coördinator niet mogelijk is.
Mastborden zijn wit-zwart-wit-zwart-wit in een S-bahn traject en mag bij een verstoort signaal de trein, nadat deze is gestopt, op zicht verder rijden zonder tussenkomst van de dienstleiding.
Hier geldt echter dat de trein niet de draaibrug op mag indien het beeld rood toont of verstort is.
Aangezien er aan geen enkele voorwaarde wordt voldaan, is het mastbord weggelaten.

Het sein is een bouwpakket van Schnieder.
Hij is wat groter uitgevallen dan die van Viessmann, maar mistaat niet op de draaischijf.
Het bouwpakket bestaat uit een mastvoet, seinbord, ronde mast, 2 rode en 2 witte 3mm LED's, mastbord (onbedrukt) en 5 stukjes gelakt koperdraad.
De mastvoet, mastbord en de stukjes gelakte koperdraad worden niet gebruikt.

041 042

















043

De bouw begint met het plaatsen van de LED's.
sein Er moeten twee rode en twee witte LED's geplaats wordt.
Waar deze geplaatst moet worden toont de tekening, waarbij het vooraanzicht is getekend.
Hierbij wordt de + zijde van alle LED's (dit is het lange pootje) aan één zijde gehouden.
Nadat je gecontroleerd hebt of ze netjes passen, worden alle LED's met wat plastic lijm en het seinbord geplaatst en laten we dit enkelen minuten drogen.
Als de LED's goed vast zitten worden de pootjes kort afgeknipt, met de uitzondering van de buitenste rode LED.
Deze wordt net boven de behuizing omgebogen richting buitenste LED om alle plussen met elkaar te kunnen verbinden.
De omgebogen uitloper wordt afgenipt bij het pootje van de buitenste rode LED.
Vervolgens worden alle plussen van de LED's gesoldeerd aan de omgebogen en afgenipte uitloper.




044

De meegeleverde koperen draden zijn wat aan de dikke kant en heb daarvoor ander draad gebruikt.
Voor het aansluiten van de LED's heb ik dun lakdraad gebruikt, dat ik in het verleden eens een keer had aangeschaft om de bedrading in de Faller auto's te kunnen maken.
Deze zijn er in verschillende kleuren.
Voor de rode LED's heb ik rood genomen, voor de witte de goudkleuring en voor de gezamelijke plus een blauwe.
Er zijn er in totaal 5 nodig, 2 x rood, 2 x goud kleurig en 1 x blauw.
Voordat deze worden geplaatst, zijn eerst de uiteinden van de lakdraden vertint.
De lak laag haal je makkelijk weg door de draad met de soldeerbout te verwarmen en direct wat tin toe te voegen.






045 046
















Na het vertinnen wordt eerst de gehele bundel door het gat van van het seinbord gestoken.
Zorg ervoor dat er zo'n 2 cm over blijf om deze straks op de LED's te kunnen solderen.
De mast brengen we later aan.
Nu solderen we de vertinde uiteinde op de afgeknipte uitlopers van de LED's, de rode op de rode, witte op de witte en de blauwe op de gezamelijk +
Na het solderen trekken we de draden voorzicht aan zodat er geen overtollig draad bij het seinbord blijft zitten.
Nu steken we de bundel door de mast en plaatsen deze in het seinbord.
Vervolgens worden de andere uiteinde van de draden op eenzelfde manier vertint.
048 De meegeleverde weerstanden zijn in waarde te laag om te kunnen gebruiken in digitale toepassingen.
Bovendien is het stroomverbruik enorm hoog.
Voor de witte LED's gebruik ik een weerstand van 10K (10.000) ohm en voor de rode 2K2 (2200) ohm.
Om de LED's te testen sluiten we één weerstand van 2K2 aan op de blauwe draad.
De andere zijde van de weerstand sluiten we aan op de plus zijde van een 12 Volts trein trafo.
Nu kunnen afwisselend de rode en goud-kleurige draden op de - zijde aangesloten worden om te controlleren of de LED's het inderdaad doen.
Als de test goed is gegaan kunnen de mast en de achterzijde van het seinbord zwart geschilderd worden./
Na het schilderen kunnen deze op de draaibrug geplaatst worden.



Naar begin van deze pagina.


Tunnelbouw

Tunnels kunnen op een modelbaan naar zuid Duits/Zwitsers en Oostenrijks voorbeeld niet ontbreken. Alle tunnelportalen en binnenwanden zijn geheel zelf ......

Faller Car

Tijdens de bouw van de baan is besloten om de modelbaan ook te voorzien van een Faller Car systeem. Mogelijk dat deze in de toekomst ook digitaal bestuurd.....

Terug

Terug naar home page.....




" Als je de sporen volgt, kom je vanzelf op het eindstation. "